Toen ik op de middelbare school zat, wist ik zeker dat ik de ontwikkelingshulp in wilde, zoals dat toen heette. Inmiddels is ‘internationale samenwerking’ een beter woord. Het haalt het idee weg van onontwikkelde mensen, die hulpbehoevend zijn en geeft hen meer verantwoordelijkheid bij het opbouwen van een veiliger bestaan. Mijn oom, een eenvoudige Amsterdamse klusjesman, las alles wat los en vast zat over dit onderwerp van goede doelen en zei me toen al dat microkredieten de toekomst zouden hebben. En dat het voornamelijk zin zou hebben deze aan vrouwen te verstrekken. Het was in 1985 toen ik dat gesprek met hem had. En hij kreeg gelijk. Eigen verantwoordelijkheid van de doelgroep is essentieel om ‘hulp’ te laten werken.
Hoe hulp ontvangen wordt
Het zit in de menselijke natuur om anderen te willen helpen als zij het veel beter hebben dan de ander. Als dat een eenvoudig ‘helpen’ is, verwachten we dat deze met dankbaarheid in ontvangst genomen wordt. Vaak nog samen met goedbedoelde adviezen over hoe zij deze hulp het beste in kunnen zetten. Maar dat werkt vaak nog niet eens met iemand die in hetzelfde land woont en in dezelfde cultuur leeft. Diep gewortelde overtuigingen maken vaak dat de ene persoon succesvol is en de andere niet. Aangenomen dat je dezelfde kansen krijgt. Tel daar een andere cultuur en religie bij op en iedereen zal begrijpen dat je bij hulp wel adviezen kunt geven, maar dat je de ideeën voor een beter bestaan beter kunt laten verzinnen door de ontvanger. Want dat ziet er per definitie anders uit. Pas als je ‘de manier waarop’ los kunt laten en een belangrijk deel van de verantwoordelijkheid bij de ontvanger laat, help je mensen echt vooruit. Zo gaat dat met microkredieten ook. Het is een lening, waarmee mensen een kans krijgen zelf een beter leven op te bouwen, op een manier die bij hen past. Na het terugbetalen van de lening met een kleine rente, kunnen zij met trots zeggen dat zij het zelf hebben gedaan. Dat is het grootste cadeau. En het geld kan daarna opnieuw uitgeleend worden, waardoor het een duurzame vorm van ‘hulp’ is geworden.
Goede doelen of investeren
Wil jij een goed doel in het leven roepen? Het begint niet bij reclame flyer maken via reclameland, een website bouwen en fondsen werven. Het begint met een goed gesprek over wat er nodig is. En samen een manier bedenken waarin de eigen verantwoordelijkheid van de ontvanger een belangrijke rol gaat spelen. Natuurlijk gaat dit idee niet altijd op. Ernstig zieken en kleine kinderen zijn overgeleverd aan zorg en hulp. En voor de natuur en dieren in nood zijn wij allemaal verantwoordelijk. Maar als het kan, werkt het eigen initiatief altijd het best en is duurzaam. In plaats van in goede doelen te denken, zou je het ook investeren kunnen noemen. Investeren in mensen, die hun eigen omstandigheden willen verbeteren. Dat heeft een grotere waarde en laat ook iedereen in zijn of haar waarde.